مقدمه :

علم نگهداري و تعميرات از سال 1930 تاكنون پيشرفت قابل توجه‌اي نموده است. انواع تكنيك‌هاي نت در جهت تداوم عمر ماشين‌آلات و برآورده نمودن انتظارات صاحبان صنايع ابداع گرديده و هم‌اكنون بصورت گسترده مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

امروزه چالش‌هاي اساسي رودروي دست‌اندركاران امور مربوط به نت تنها يادگيري اين تكنيكها نيست ، بلكه تصميم‌گيري در رابطه با انتخاب بهترين گزينه و مؤثرترين تكنيكهاي نت براي هريك از تجهيزات مي‌باشد. اگر گزينه درست انتخاب شود ، امكان بهبود و ارتقاء كيفي عملكرد ماشين‌آلات بوجود آمده و همزمان با آن هزينه‌هاي نت كاهش پيدا خواهد نمود. برعكس انتخاب نادرست نتيجه‌اي جز افزايش مشكلات سازمان و كمرنگ شدن اثربخشي نت بدنبال نخواهد داشت. چالشهاي اصلي كه مديران نت با آن روبرو هستند عبارتند از :

1.       انتخاب مناسب‌ترين تكنيك نت

2.      روش برخورد با هر نوع شكست و از كار افتادگي

3.     تلفيق تمامي انتظارات مربوط به صاحبان صنايع و كاربران

4.     انتخاب بهترين روش مبتني بر حداقل هزينه

 

RCM چيست ؟

RCM فرآيندي است كه اولاٌ معين مي‌كند چه كاري مي‌بايست براي تداوم عمر هرگونه سرمايه فيزيكي انجام شود، ثانياٌ انتظاراتي را كه كاربران از تجهيزات دارند، ضمانت و عملي نمايد.

  •  RCM  يك روش مهندسي در جهت ايجاد ارتباط بين فعاليت‌هاي نت و مكانيزم خرابيها به كمك يك ساختار منطقي مي‌باشد.
  • هدف RCM  دستيابي به قابليت اطمينان موردنظر (متناسب با ميزان هزينه ) بوسيله انجام آيتمهاي ضروري ( و نه بيشتر ) مي‌باشد.
  • CBM تكنيك مرجع در RCM  مي‌باشد ، چون CBM يك فعاليت مهاجم نبوده و بطور معمول باعث ايجاد وقفه در توليد نمي‌گردد.

فعاليت‌هاي استاندارد در RCM  :

فعاليت هاي استاندارد در RCM عبارتند از :

1-     Condition Based Maintenance

2-     Time Based Maintenance

3-     Usage Based Maintenance

4-     Time and Usage Discard

5-     Run-To-Failure

6-     Failure Finding Test

7-     Built – in redundancy

8-     Redesign

 

RCM و پرسش‌هاي اساسي ؟

RCM در فرآيند تكميل خود به هفت پرسش اساسي پاسخ ميدهد :

1.      كاركردها و استانداردهاي اجرايي يك تجهيز در شرايط عملياتي چيست ؟

2.      علائم از كارافتادگي كه مويد عدم كاركرد استاندارد دستگاه است چيست؟

3.      چه عواملي موجب ايجاد هريك از شكست‌هاي كاركردي مي‌شوند؟

4.      زمانيكه هرحالت از كارافتادگي رخ مي‌دهد چه اتفاقي ممكن است رخ دهد؟

5.      پيامدهاي ناهنجار اساسي حاصل از وقوع حالت‌هاي شكست چيست ؟

6.       چه كاري را مي‌توان براي جلوگيري از حالات شكست انجام داد؟

7.      در صورت عدم امكان استفاده از تكنيك‌هاي معمول نت، چه كارهايي مي‌توانيم انجام دهيم؟

 

مراحل آناليز  RCM ؟

مراحل انجام آناليز RCM عبارتند از :

1. بررسي وضعيت و انتخاب ماشين ، سيستم ، مجموعه و ...

2.  شناخت وظايف كاري

3. تعيين استانداردهاي كارايي و توسعه System Block Diagram

4. انجام Functional Failure Analysis (FFA)

5. انتخاب آيتم‌هاي بحراني

6.انجام آناليز Failure Mode and Effect Critical Analysis (FMECA)

7. انتخاب تكنيك نت مناسب

8. تعيين فواصل اجرايي برنامه

9. بررسي آيتم‌هاي غيربحراني

10. آناليز تطبيق PM

11.اجراي برنامه‌ها و آناليز نتايج

 آناليز  RCM ، هفت گام يا يازده گام ؟

1. گام‌هاي انجام آناليز RCM : در مراجع مختلف جهت آناليز RCM مراحلي را درج نموده‌اند، از هفت گام اساسي الي يازده گام اساسي . !! جالب اينكه هفت گام همان خلاصه يازده گام است و من به شخصه يازده گام را ترجيح مي‌دهم چون نحوه انجام آناليز در آن واضح‌تر تشريح شده است .

2. هسته اصلي آناليز RCM : هسته اصلي آناليز RCM همان تحليل FMECA  است كه در جهت اجرايي نمودن آن گامهايي (البته به درستي ) به آن اضافه گرديده است. بنابراين دوستان جهت استفاده از RCM ابتدا بايد با FMECA  آشنا باشند.

3. نقطه ضعف RCM : اجراي آناليز RCM ( به روش استانداري كه در مراجع مختلف ذكرگرديده ) نياز به زمان زياد، نيروي انساني متخصص و باتجربه و بودجه مختص به خود داشته و در شرايط حاكم بر شركت‌هاي ايراني كه بودجه نت معمولاٌ با اما و اگرهاي فراوان تصويب مي‌گردد، استفاده كامل و صحيح از آن دشوار به نظر مي رسد.

4.  راه ميان بر در RCM : فلوچارت تصميم‌گيري RCM كه با صرف اندك زمان كمي ، فعاليت نگهداري و تعميرات مناسب را براي يك خرابي خاص مشخص مي‌نمايد يك راه ميان بر خوب در جهت شروع استفاده از اين روش و تبليغ آن در نزد مديريت شركت و تأمين منابع لازم در جهت اجراي استاندارد آن مي‌باشد. دوستان مي‌توانند از روش Root Cause Analysis نيز در اين رابطه كمك بگيرند. من روش  Change Analysis را كه يكي از روش‌هاي استاندارد آناليز در روش RCM مي‌باشد توصيه مي‌كنم.

5.   RCM به تنهايي نتايج مقطعي به دنبال دارد : اجراي گام‌هاي استاندارد RCM زماني اثربخشي كامل خود را نشان خواهد داد كه روش PM Optimization مورد استفاده قرار گرفته و همچنين سيستم TBM در شركت مستقر گردد.

 مقايسه ديدگاه هاي موجود 

آنچه در اين قسمت تقديم مي‌گردد ثمر ده  سال تحقيق آقاي John Boubray در زمينه اصول اجراي موفق نت در 500 شركت واقع در 27 كشور مختلف مي باشد. نويسنده براساس يافته‌هاي خود، مديريت نگهداري و تعميرات را بر 15 اصل استوار نموده و به مقايسه نگرش قديم و جديد در زمينه 15 اصل مذكور پرداخته است . لازم به ذكر است كه نويسنده براي نگرش جديد عنوان RCM2 را انتخاب نموده است .

اصل

نگرش قديم

نگرش جديد

1

هدف از اجراي نت ، حفاظت ونگهداري از ماشين‌آلات و تجهيزات مي باشد.

هدف از اجراي نت ،‌ حفظ كاركرد و ميزان دقت ماشين‌آلات و تجهيزات است .

2

نت روتين در زمينه پيشگيري از بروز خرابيها ميباشد.

نت روتين در زمينه اجتناب، كاهش يا حذف اثرات خرابيها مي‌باشد.

3

مهمترين تأثير اجراي صحيح نت ، افزايش قابليت دسترسي به ماشين آلات ( بعبارت ديگر كاهش توقفات) با كمترين هزينه ممكن است .

اثرات اجراي نت به افزايش قابليت دسترسي به ماشين‌آلات و كاهش هزينه‌ها محدود نبوده بلكه مواردي همچون افزايش ارزش افزوده توليد، حفظ محيط زيست، بازده انژري ، كيفيت توليد، افزايش ايمني در محيط كار و رضايت مشتريان را نيز در بر ميگيرد.

4

احتمال وقوع خرابيها در بيشتر ماشين‌آلات با افزايش طول عمر آنها افزايش مي‌يابد.

احتمال وقوع بسياري از خرابيها ارتباطي با طول عمو ماشين‌ها ندارد.

5

براي اجراي يك برنامه نت موفق نياز است كه اطلاعات جامعي از نرخ خرابي ماشين‌آلات جهت ارزيابي وضعيت در دسترس باشد.

تصميم‌گيريها براي كاهش خرابيهاي ماشين‌آلات و اجراي برنامه نت موفق براي آنها تقريبا در همه موارد براساس اطلاعات غيركافي در زمينه نرخ خرابي انجام گرفته است.

6

انواع برنامه‌هاي نگهداري و تعميرات :

Preventive-Predictive-Corrective

انواع برنامه‌هاي نگهداري وتعميرات :

Preventive-Predictive-Corrective-Detective

7

تناوب اجراي فعاليت‌هاي CBM براساس تناوب وقوع خرابي ( و يا خرابي قطعات مهم ) مي‌باشد.

تناوب اجراي فعاليت‌هاي CBM براساس منحني PF

 تعيين مي‌گردد.

8

اگر براي يك فعاليت نت دوتكنيك مناسب وجودداشته باشد، برنامه اورهال در دوره‌هاي ثابت معمولاٌ ارزانتر و مؤثرتر از CBM مي‌باشد.

اگر براي يك فعاليت نت دوتكنيك مناسب وجود داشته باشد، تقريباٌ در همه موارد فعاليت‌هاي CBM ارزانتر و بسيار مؤثرتر از TBM در كل دوره عمر ماشين مي‌باشد.

9

حوداثي كه خرابيهاي چندگانه بر ماشين‌آلات وارد مي‌كنند معمولاٌ نتيجه بدشناسي بوده و از اين رو قابل كنترل نمي‌باشند.

در سيستم‌هاي تحت كنترل، احتمال اينكه يك خرابي با عوارض چندگانه رخ بدهد بعنوان يك متغير قابل كنترل مي‌باشد.

10

يك راه سريع براي بهبود كارائي ماشين‌آلات، upgrade كردن آنها مي باشد.

تقريباٍ در همه موارد تنها راه موثر و كم هزينه در بهبود كارائي ماشين‌آلات ، بهبود روش هاي بهره‌برداري و نگهداري از آنها بوده و upgrade كردن آنها زماني كه اقدامات مذكور نتواند كارائي موردنظر را تأمين كند پيشنهاد مي‌گردد.

11

تعيين خط مشي و برنامه‌هاي نت مي‌بايستي توسط مدير و برنامه‌ريزان نت و متخصصين واجد شرايط انجام گيرد.

خط مشي و برنامه‌هاي نت مي‌بايستي توسط نزديكترين افراد به ماشين‌ها تعيين گرديده و وظيفه مديريت نيز فراهم نمودن شرايط و امكانات لازم جهت تصميم‌گيري درست آنها مي‌باشد.

12

خط مشي‌هاي عمومي نت براي انواع دارائي هاي فيزيكي يكسان است .

خط مشي‌هاي عمومي نت براساس نوع كار و وظيفه ماشين‌آلات متفاوت مي‌باشد.

13

واحد نگهداري و تعميرات مي‌تواند يك برنامه نت موفق را تدارك ببيند.

واحد نت جهت تهيه يك برنامه نت كامل مي‌بايستي از همكاري و همفكري مجريان نت و پرسنل توليد هر ماشين استفاده نمايد.

14

سازندگان ماشين‌ها در بهترين جايگاه جهت تهيه برنامه هاي نت براي ماشين ها قرار دارند.

سازندگان ماشين‌ها مي‌توانند فقط يك نقش محدود ( اما مهم) در برنامه نت ماشين‌ها ايفا نمايند.

15

امكان رفع سريع مشكلات نت وجود دارد.

مشكلات نت با انجام دو فعاليت اساسي رفع مي‌گردد:

1-  تغيير در نحوه تفكر پرسنل

2-      تشويق آنها براي به كار بستن عقايد تغيير يافته جهت ر فع مشكلات.

 با تشکر از دوست خوبم در گروه شصتا جناب آقای مهندس محسن جلیلی